W dniach 19-21 września 2012 odbył się IV Kongres Urbanistyki Polskiej połączony z Kongresem Związku Miast Polskich. Zorganizowany wspólnie przez Towarzystwo Urbanistów Polskich, Związek Miast Polskich i Miasto Lublin zgromadził ponad pięciuset uczestników z kraju i zagranicy, którzy po prawie trzydniowych obradach i dyskusjach przyjęli Rezolucję Lubelską (pdf)

Szczegółowy Raport z Kongresu, wraz z obszernymi materiałami kongresowymi opublikowany zostanie w terminie późniejszym.

Rezolucja lubelska

Miasto jest dobrem publicznym, wspólnym dziełem wszystkich użytkowników oraz aktorów sceny miejskiej. Od zarania dziejów istniała potrzeba solidarnego i zgodnego działania na rzecz miast.

Dlatego my, uczestnicy IV. Kongresu Urbanistyki Polskiej – działacze samorządowi i przedstawiciele ruchów miejskich, inwestorzy, finansiści i deweloperzy, urbaniści i architekci – zgromadzeni w Lublinie pod hasłem „Odpowiedzialni za miasto”, wyrażamy głębokie zaniepokojenie niedostatecznym zaangażowaniem władz publicznych w procesy rozwoju miast, niewystarczającymi sposobami włączania mieszkańców i użytkowników miast w procesy dotyczące ich planowania i funkcjonowania, złym stanem gospodarki przestrzennej i słabością planowania przestrzennego, co prowadzi także do niekorzystnych zjawisk na rynku nieruchomości.

Wyrażamy głębokie przekonanie, że zintegrowane i odpowiedzialne zarządzanie miastem wymaga kompleksowych i racjonalnych zasad rządzenia, adekwatnego prawa, sprawnych instytucji publicznych, uspołecznienia decyzji o mieście, ale także zwiększenia odpowiedzialności za miasto nas wszystkich.

Zwracamy się do Władz Centralnych – Parlamentu i Rządu – z apelem:

• o szybkie podjęcie kompleksowej reformy gospodarki przestrzennej, której najważniejsze kierunki wytycza Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, z jej Celem 6: „Przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego” – rozumianym wieloaspektowo, ze szczególnym uwzględnieniem narzędzi ekonomicznych umożliwiających racjonalizację gospodarki przestrzennej;
• o wzmocnienie centralnych instytucji publicznych, na wzór istniejących w krajach UE, odpowiedzialnie i skutecznie działających w sferze gospodarki przestrzennej;
• o podjęcie aktywnych działań na rzecz takiego przygotowania nowej generacji odpowiedzialnych specjalistów – znawców problematyki miejskiej, w tym planistów, urbanistów, socjologów, ekonomistów i menedżerów miasta, aby mogli oni sprostać nowym wyzwaniom gospodarowania polską przestrzenią.

Apelujemy do Władz Publicznych o pilne wdrożenie mechanizmów regulacyjnych, prawnych i instytucjonalnych, niezbędnych do prawidłowego planowania i efektywnego zarządzania rozwojem miast, w tym o jak najpilniejsze wdrożenie założeń Krajowej Polityki Miejskiej.

• Zreformowane prawo winno umożliwić samorządom prowadzenie racjonalnej polityki przestrzennej, wprowadzając równocześnie bariery ustawowe i procedury nadzorcze, które ograniczą działania społecznie i gospodarczo szkodliwe. Należy zwłaszcza powstrzymać uchwalanie tych planów zagospodarowania przestrzennego, które generują wydatki publiczne nieadekwatne do potrzeb rozwoju i możliwości ekonomicznych gmin.
• reformowane prawo winno ułatwiać inwestowanie, upraszczając procedury i eliminując bariery administracyjne, gwarantując równocześnie, że planowane inwestycje nie naruszają interesu społecznego i dobrze służą miastu, a kontrola planistyczna ogranicza patologie urbanizacyjne, zwłaszcza zjawiska spekulacyjne oraz rozpraszanie zabudowy.

Oczekujemy:

• od polityków i partii politycznych – rozumnego działania na rzecz naszych miast oraz wpisanie w programy polityczne zadań związanych z polityczną i społeczną odpowiedzialnością za ich rozwój;
• od administracji centralnej – skutecznego działania na rzecz wysokiego poziomu urbanistyki, architektury i warunków zapewniających sprawne planowanie miejskie, procesy budowlane i ochronę interesu publicznego, a zwłaszcza interesów społeczności miejskich;
• od władz samorządowych i administracji samorządowej – podjęcia zdecydowanych działań na rzecz racjonalnego planowania miast oraz sprawnej realizacji akceptowanych społecznie planów;
• od inwestorów i przedsiębiorców – włączenia się we współtworzenie i realizację lokalnych strategii i polityk prorozwojowych oraz koordynacji ich interesów z celami rozwoju miast i interesami publicznymi;
• od deweloperów – respektowania publicznych celów miejskich oraz uwzględniania w swych działaniach celów polityki przestrzennej gmin i rządu;
• od banków i instytucji finansowych – traktowania miast jako wspólnego interesu, miejsca inwestycji generujących długookresowy zwrot nakładów oraz działań na rzecz ograniczenia spekulacji na rynku nieruchomości przez włączanie się w procesy planowania przestrzennego i ich respektowanie w polityce kredytowej;
• od społeczności lokalnych i organizacji obywatelskich – odpowiedzialnego formułowania potrzeb społecznych, współuczestniczenia w ich zaspokajaniu w systemie powiernictwa od samorządu miejskiego oraz wzmocnienia społecznej kontroli sektora publicznego;
• od planistów, urbanistów i architektów – profesjonalnej współpracy z władzami publicznymi i jednostkami samorządu miejskiego, deweloperami i inwestorami, z przestrzeganiem zasad społecznej i zawodowej odpowiedzialności, a także stałego doskonalenia warsztatu planistycznego oraz kształtowania metod planistycznych i projektowych adekwatnych do współczesnych wyzwań;
• od izb zawodowych – skutecznej kontroli jakości prac planistów, urbanistów i architektów oraz przestrzegania przez nich zasad sztuki i etyki zawodowej;
• od mediów – promocji zasad społecznej odpowiedzialności za miasta oraz aktywności na rzecz ochrony interesu publicznego związanego z przestrzenią miast;
• od wszystkich, którym bliskie są sprawy polskich miast – troski o ich racjonalny rozwój i stan oraz wspierania działań na rzecz poprawienia ich jakości i funkcjonowania.

Uczestnicy IV Kongresu Urbanistyki Polskiej:

• apelują o zmianę dotychczasowych niezadawalających reguł i praktyki planowania oraz realizacji struktur miejskich;
• deklarują aktywne wspieranie wszelkich inicjatyw służących rozwojowi miast polskich.

Dalsze lekceważenie problemów przestrzeni, bierność władz publicznych i nie podejmowanie działań racjonalizujących procesy przestrzenne, nieuchronnie pogorszy kondycję naszych miast i doprowadzi do olbrzymich strat w budżetach publicznych w wyniku wydatków generowanych przez wadliwy system planowania przestrzennego. Zaniechanie działań będzie dowodem braku społecznej odpowiedzialności i błędem o trudnych do oszacowania skutkach.

Uczestnicy IV. Kongresu Urbanistyki Polskiej, w Lublinie, 21 września 2012 roku.