Notatka Nr 1.

TYLMAN z Gameren (1632-1706),

JAN ZYGMUNT DEYBEL (ok. 1690-1752),

JAN HENRYK KLEMM (+1777)

Nie jest znany dokładny wkład poszczególnych projektantów w planowanie założenia pałacowo-ogrodowego Branickich, a zwłaszcza całego układu urbanistycznego. Wiadomo, że ich wczesne elementy powstałe za czasów Stefana Mikołaja Branickiego uległy zniszczeniu, a później częściowo były odtwarzane, a częściowo rozwijane. Pierwsze projekty przebudowy dworu na barokową rezydencję sporządził w 1691 roku TYLMAN z Gameren. Ks. dr Jan Nieciecki sądzi też, że musiały im towarzyszyć projekty wczesnych założeń ogrodowych. Prace prowadzone następnie z inspiracji hetmana Jana Klemensa Branickiego musiały też być wynikiem jego decyzji, jako że był człowiekiem światłym i miał za sobą wieloletni pobyt na zachodzie Europy, gdzie stykał się z nowymi założeniami urbanistycznymi. Sądzi się ponadto, że duży wpływ na rozmach późniejszego założenia urbanistycznego musiał mieć pobyt na białostockim dworze w latach 1726-1727 króla Augusta Mocnego, mającego doświadczenia z rozwijania rezydencji w Dreźnie. Duże prace prowadził Branicki po uzyskaniu buławy hetmana polnego koronnego w połowie lat 30-tych XVIII wieku. Jak pisze ks. dr Jan Nieciecki: „Gruntowną przebudowę pałacu projektował Johann Sigmund Deybel, a natomiast autorem nowej aranżacji ogrodu był prawdopodobnie Jan Henryk Klemm.” Wiadomo też, że wykonał on projekty bardzo wielu obiektów i założeń w dobrach Branickiego.

Opracował: dr hab. arch. Bartosz Czarnecki z wykorzystaniem: Nieciecki J., Sic Itur Ad Astra. Apoteoza Jana Klemensa Branickiego w programie ideowym ogrodu pałacowego w Białymstoku. Część pierwsza 1735-1746, UM w Białymstoku, Białystok 2022.