I NAGRODA

W KATEGORII REWITALIZOWANA MIEJSKA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

PLAC WOLNOŚCI W ŁODZI

Autorzy projektu:   A2P2 architecture & planning, mamArchitekci sp. z o.o.

I Nagrodę przyznano za kompleksowe przekształcenie przestrzeni Placu Wolności w Łodzi. Przed transformacją plac był głównie zajmowany przez tory tramwajowe i jezdnie. Betonowa nawierzchnia, z minimalną ilością zieleni, sprawiała, że miejsce to było nieprzyjazne a przestrzeń była zdominowana przez ruch pojazdów. Zakończony wiosną 2024 roku projekt przekształcił zaniedbany historyczny plac w przestrzeń  miejską przyjazną zarówno mieszkańcom, jak i turystom. Obecne rozwiązania zachęcają do aktywnego korzystania z placu a różnorodne nasadzenia i recyklingowa cegła użyta jako warstwa drenażowa w zielonych obszarach, wspomagają bioróżnorodność. Powierzchnie z trawą odporną na deptanie zachęcają do rekreacji, a odrestaurowane przedwojenne latarnie dodają historycznego uroku. Plac jest teraz dostępny i atrakcyjny dla różnych grup wiekowych, w tym dla dzieci, dla których zrealizowano plac zabaw. Cień od drzew, liczne ławki i fontanna zapewniają ochłodę nawet w upalne dni. Wielki Pomnik Ludzi Łodzi, składający się z 600 tabliczek z okazji 600-lecia miasta, jest nową atrakcją turystyczną. XIX i XX wieczna architektura budująca ściany urbanistyczne placu, jest tłem toczącego się na nim życia społecznego, które od prawie 100 lat, z postumentu obserwuje Tadeusz Kościuszko.

Kapituła Konkursu nagrodziła transformację Placu Wolności doceniając jej wpływ na życie mieszkańców Łodzi, którzy otrzymali atrakcyjną, komfortową i bezpieczną przestrzeń w centrum miasta.

II NAGRODA

W KATEGORII REWITALIZOWANA MIEJSKA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

PLAC „NOWY TARG” WE WROCŁAWIU

Autorzy projektu:       RRA Roman Rutkowski Architekci

II Nagrodę przyznano za rewitalizację Placu „Nowy Targ” we Wrocławiu. Kapituła Konkursu doceniła przekształcenia przestrzenne stanowiące odpowiedź na współczesne wyzwania środowiskowe. Głównym celem realizacji było zazielenienie placu poprzez wprowadzenie gęstych stref zieleni w taki sposób, który pozwolił na odczuwanie przestrzeni jako parku-ogrodu. Posadzona roślinność spełnia nie tylko funkcje klimatyczne, użytkowe i wizualne, ale pozwala również użytkownikom terenu przebywać wśród różnych form zieleni niskiej, średniej i wysokiej. Mała architektura ustawiona na placu w różnych konfiguracjach umożliwia różne interakcje społeczne – od siedzenia samotnie po przebywanie we wspólnych grupach. Nowa organizacja placu zachowała najważniejsze ciągi komunikacyjne – przy czterech krawędziach placu oraz diagonalne, przebiegające przez jego środek, podtrzymując wcześniej istniejącą funkcję komunikacyjną. 

Kapituła doceniła również lokalizację nowej oazy zieleni, która powstała na stropodachu miejskiego parkingu. Po realizacji przedsięwzięcia plac w dalszym ciągu pozostał przestrzenią z możliwością organizacji mniejszych imprez plenerowych o kameralnym charakterze oraz miejscem spotkań i spędzania wolnego czasu przez mieszkańców i odwiedzających Wrocław.

III NAGRODA

W KATEGORII REWITALIZOWANA MIEJSKA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

GARNIZON – NOWA DEFINICJA MIASTA 

GDAŃSK WRZESZCZ

Autorzy projektu:       arch. Marcin Woyciechowski, arch. Maja Dynak

III nagrodę przyznano projektowi „Garnizon – nowa definicja Miasta w Gdańsku Wrzeszczu” za przekształcenie przestrzeni o dużym znaczeniu historycznym i społecznym. Wykreowano nowe, wartościowe miejsce publiczne w obszarze miasta. Nagrodę przyznano za kompleksowe i przemyślane podejście do organizacji przestrzeni miejskiej, które zdołało harmonijnie zintegrować różnorodne funkcje urbanistyczne, tworząc otwartą przestrzeń służącą zarówno mieszkańcom, jak i odwiedzającym. Projekt w sposób umiejętny wpisał się w istniejący kontekst historycznych Koszar, a jednocześnie stał się nowoczesnym dopełnieniem funkcji odpowiadających na potrzeby tutejszych mieszkańców, jak również turystów oraz mieszkańców innych dzielnic Gdańska. Przestrzeń została ukształtowana w sposób przemyślany i szanujący potencjał historycznego obszaru. Użycie starannie dobranych materiałów i elementów sztuki w przestrzeni publicznej nadało temu obszarowi wyjątkowy charakter, który nie tylko szanuje dziedzictwom kulturowe, ale również reinterpretuje lokalny kontekst dawnej jednostki wojskowej w nowoczesny sposób.

Kapituła Konkursu doceniła wielofunkcyjność przestrzeni miejskiej oraz atrakcyjność rozwiązań łączących walory historyczne miejsca z nowoczesnymi rozwiązaniami technicznymi i przestrzennymi.

I NAGRODA

W KATEGORII NADWODNA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

BULWAR IM. MACIEJA KILARSKIEGO W MALBORKU

Autorzy projektu:       Hydroterm – Biuro Projektowo-Inwestycyjne

I Nagroda została przyznana za realizację bulwaru publicznego, im. Macieja Kilarskiego w Malborku. Doceniono umiejętnie zrealizowane przedsięwzięcie wpisujące się w otoczenie obiektu dziedzictwa materialnego UNESCO o wartości światowej jakim jest zespół zamkowy w Malborku.

Inwestycja połączyła Park Północny z terenem Śródmieścia, stanowiąc przy tym obszar cenny dla kształtowania strefy ekspozycji zamku. Przedsięwzięcie ponownie otworzyło strukturę urbanistyczną miasta w kierunku wód Nogatu przy jednoczesnym uwzględnieniu uwarunkowań przyrodniczych oraz zachowaniu naturalnego charakteru rzeki, w tym między innymi poprzez wykorzystanie walorów stanowisk roślin przybrzeżnych występujących w ramach obszaru chronionego krajobrazu doliny. Sposób zagospodarowania terenu tworzy nową przestrzeń aktywności mieszkańców miasta w miejscu o dotychczas bardzo silnie rozwiniętej funkcji turystycznej, przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeb różnych grup użytkowników.

Kapituła Konkursu doceniła systemowe działanie łączące struktury miejskie oraz poszanowanie wartości przestrzennych w miejscu o szczególnym znaczeniu historycznym. 

II NAGRODA

W KATEGORII NADWODNA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

PLAŻA MIEJSKA NAD J. NISKIE BRODNO

Autorzy projektu: Przemysław Maciej Kwiatkowski Pracownia Architektoniczna “PLAN”

II Nagrodę przyznano za inwestycję miejską obejmująca zagospodarowanie turystyczne brzegów jeziora Niskie Brodno w Brodnicy. Inwestycja zaspokoiła potrzeby rekreacji nadwodnej  mieszkańców miasta oraz zmieniającego się i rozrastającego ruchu turystycznego. Zakres zadania obejmował m. in. budowę pomostu kąpielowego, a w jego ramach wiaty widokowej, wieży skoków, ścianki wspinaczkowej, zjeżdżalni, wodnego placu zabaw, pomostu dla żaglówek i wędkarzy, placu rekreacyjnego, placu ćwiczeń, wiaty grilla, budynku przebieralni, budynku hangaru z zapleczem, parkingu oraz slipu. Przestrzeń dostosowano do potrzeb osób z ograniczeniami ruchowymi, przewidziano również atrakcje dla różnych grup wiekowych i grup zainteresowań. Elementem przestrzeni publicznej jest również ogólnodostępna sala fitness, która zachęca osoby korzystające z infrastruktury do aktywnego spędzania czasu również w chłodne dni.

Kapituła Konkursu nagrodziła inwencję twórczą, pomysłowość, włączenie w proces społeczności lokalnej oraz efekt finalny, który wykreował przestrzeń wspólną, dostępną i atrakcyjną rekreacyjnie i turystycznie.

Autorzy projektu: Przemysław Maciej Kwiatkowski Pracownia Architektoniczna “PLAN”

II Nagrodę przyznano za inwestycję miejską obejmująca zagospodarowanie turystyczne brzegów jeziora Niskie Brodno w Brodnicy. Inwestycja zaspokoiła potrzeby rekreacji nadwodnej  mieszkańców miasta oraz zmieniającego się i rozrastającego ruchu turystycznego. Zakres zadania obejmował m. in. budowę pomostu kąpielowego, a w jego ramach wiaty widokowej, wieży skoków, ścianki wspinaczkowej, zjeżdżalni, wodnego placu zabaw, pomostu dla żaglówek i wędkarzy, placu rekreacyjnego, placu ćwiczeń, wiaty grilla, budynku przebieralni, budynku hangaru z zapleczem, parkingu oraz slipu. Przestrzeń dostosowano do potrzeb osób z ograniczeniami ruchowymi, przewidziano również atrakcje dla różnych grup wiekowych i grup zainteresowań. Elementem przestrzeni publicznej jest również ogólnodostępna sala fitness, która zachęca osoby korzystające z infrastruktury do aktywnego spędzania czasu również w chłodne dni.

Kapituła Konkursu nagrodziła inwencję twórczą, pomysłowość, włączenie w proces społeczności lokalnej oraz efekt finalny, który wykreował przestrzeń wspólną, dostępną i atrakcyjną rekreacyjnie i turystycznie. 

 I NAGRODA

W KATEGORII REWITALIZOWANA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA ZABYTKU

CZĘŚĆ ZABYTKOWEGO ZAŁOŻENIA PARKOWEGO W POKOJU

Autorzy projektu:       Park M, arch. Jarosław Biedroń z zespołem

I Nagrodę przyznano za rewaloryzację zabytkowego założenia Ogrodu Francuskiego (z poł. XVIII w.), Małego Parku Angielskiego (II poł. XIX w.) i parku krajobrazowego (XIX w.) w Pokoju.

Kapituła Konkursu doceniła dużą pokorę w przekształceniach parku, których celem było przywrócenie historycznych wartości przestrzennych. W oparciu o materiały archiwalne, inwentaryzacje i badania w parku otworzono i uzupełniono ciągi alejek parkowych oraz kompozycje wnętrz parkowych, w tym struktury zieleni, odtworzenie basenów wodnych, fontanny i parkowych altan, amfiteatru, obszaru edukacji przyrodniczej oraz obiektów małej architektury. Park w Pokoju stał się obiektem otwartym, dostępnym publicznie, w przestrzeni którego realizowane są funkcje kulturowe, rekreacyjne, edukacyjne i naukowe. Program funkcjonalny parku wzbogacono o amfiteatr i polanę rekreacyjną oraz inne elementy małej architektury integrujące i aktywizujące lokalną społeczność. 

II NAGRODA

W KATEGORII REWITALIZOWANA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA ZABYTKU

REWITALIZACJA WYSPY KASZTELAŃSKIEJ W KROBI

– GENIUS LOCI

Autorzy projektu:       Pracowania Architektury Krajobrazu Głowacz, Vitaro Sp. z o.o., zespół pod kier. arch. Joanny Zielińskiej, Elektrownie Wodne Zeneris sp. z o.o., Biuro Projektowe M3 Kaczmarek

II Nagrodę przyznano rewitalizację Wyspy Kasztelańskiej w Krobi. Kapituła Konkursu doceniła harmonijne wdrożenie innowacyjnych funkcji w przestrzeń zabytkową w otoczeniu danego zamku – Kasztelanii. W projekcie spójnie zadbano o ekspozycję i wzbogacenie dziedzictwa kulturowego i lokalnych walorów przyrodniczych Wyspy Kasztelańskiej z fosą, m. in. poprzez urządzenie terenów zieleni wokół zrewitalizowanych budynków i fosy, budowę pomostów i zadaszeń, realizację kaskady wodnej, wodnego placu zabaw i schodów terenowych. Zrewitalizowana wyspa stanowi element krystalizujący centrum miasta, a przemyślane funkcje edukacyjne i kulturalne aktywizują społeczność miasta i gminy oraz nadają przestrzeni charakter integracyjny. 

 NAGRODA

W KATEGORII PRZESTRZEŃ PUBLICZNA TRANSPORTU

DWORZEC LUBLIN

– ZINTEGROWANE CENTRUM KOMUNIKACYJNE

DLA LUBELSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

Autorzy projektu:       Tremend Sp. o.o.

Nagrodę przyznano za kompleksowe podejście do realizacji zintegrowanego Centrum Komunikacyjnego w Lublinie. Przedsięwzięcie uzupełniło trwający proces w rewitalizacji obszarowej. Projekt zintegrował miejską oraz pozamiejską komunikację autobusową, busową i kolejową, a realizowana, w jego ramach, przebudowa układu komunikacyjnego stała się impulsem do dalszego rozwoju obszaru, którego celem jest wypełnienie luki na mapie gospodarczej tej części miasta.

Obiekt Dworca Lublin oferuje różne udogodnienia dla podróżnych, takie jak strefa wypoczynkowa, parkingowa oraz usługowa. Funkcję częściowo użytkową pełni taras na dachu obiektu pełniący rolę platformy widokowej będąc atrakcyjną formą spędzenia czasu podróżnych, gdzie można skorzystać z miejsc odpoczynku i parku linowego dla najmłodszych. Dworzec został umiejętnie osadzony w przestrzeni historycznej, z szacunkiem dla zachowanych obiektów zabytkowych. Kompozycja architektoniczna oraz urbanistyczna obiektu i jego otoczenia umiejętnie wydobyła powiązania widokowe z gmachem zabytkowego dworca kolejowego oraz innymi zabytkami zespołu stacji kolejowej. W udany sposób ukształtowano przestrzeń Placu Dworcowego jako obszaru ekspozycji zabytków i atrakcyjnej architektury dworca, podkreślając zielenią i  małą architekturą atrakcyjne wglądy krajobrazowe. Teren wokół Dworca Lublin stał się obszarem dynamicznie rozwijającym się, który łączy funkcje transportowe, komercyjne i mieszkalne. Jego rozwój jest odpowiedzią na potrzeby komunikacyjne, ale również kreuje nowoczesną i przyjazną miejską przestrzeń.

I NAGRODA

W KATEGORII NOWO WYKREOWANA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA W ZIELENI

PARK AKCJI “BURZA” WRAZ Z KOPCEM POWSTANIA WARSZAWSKIEGO W WARSZAWIE

Autorzy projektu:       Archigrest, topoScape

Nagrodę przyznano za konsekwencję i powściągliwość twórczą w realizacji trudnych do pogodzenia założeń projektowych – zwiększenia wielofunkcyjności i intensywności użytkowania z jednoczesną ochroną dostrzeżonych wartości przyrodniczych i kulturowych.

Kopiec – jeden z czterech usypanych z gruzów zniszczonego miasta w trakcie powojennej odbudowy – po umieszczeniu na szczycie symbolu Polski Walczącej, już jako Kopiec Powstania Warszawskiego, zaczął nabierać znaczenia symbolicznego. W 2023 roku przeszedł wielką metamorfozę. Rewitalizacja objęła cały teren kopca z Parkiem Akcji „Burza”. Za wartość historyczną, poza wyeksponowanym symbolem, przy którym w kolejne rocznice Powstania Warszawskiego następuje rozpalenie ogniska, ogniem przyniesionym przez „sztafetę pokoleń” z Grobu Nieznanego Żołnierza, uznane zostało także podstawowe tworzywo kopca – gruzy przedwojennej Warszawy. Zostały one umiejętnie wyeksponowane zarówno w lapidarium, jak i na zboczach kopca. Po zmianie ten teren to jednak nie tylko miejsce pamięci, ale także wypoczynku z placami zabaw dla dzieci i innymi atrakcjami: zjeżdżalniami, tunelami, huśtawkami, ujęciami wody. Cały teren można po przebudowie można pokonać na wózku (jedynie na ostatnim fragmencie z asystą). Podstawową funkcją Parku wydaje się być jednak mitygacja i adaptacja do zmian klimatu. Z wielką pieczołowitością przeanalizowano charakter lokalnych warunków sukcesji przyrodniczej i dostosowano do niej strukturę nasadzeń. Posadzono tam ponad 450 drzew parkowych i około 8,5 tys. sadzonek drzew leśnych, ale także liczne krzewy i byliny gatunków rodzimych. Ponad 2 tys. roślin pojawiło się na placu wejściowym od strony ulicy Bartyckiej. Większość urządzeń do zabawy została wykonana z naturalnych materiałów. W parku zachowano też strefy dzikiej przyrody, w tym nieoświetlone, o ograniczonej dostępności dla człowieka.

II NAGRODA

W KATEGORII NOWO WYKREOWANA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA W ZIELENI

 PARK LEŚNY NA OKSYWIU

– TRAKT ŁĄCZĄCY DWIE CZĘŚCI DZIELNICY OKSYWIE W GDYNI

Autorzy projektu:       Pracownia Projektowa Kaja Pobereżny

II Nagroda została przyznana za realizację Parku Leśnego na Oksywiu w Gdyni. Kapituła Konkursu doceniła właściwe rozwiązanie przestrzenne połączenia dwóch części dzielnicy Oksywie w sposób uwzględniający trudne, leśne warunki terenowe. Doceniono stworzenie ważnego punktu orientacyjnego miasta w formie nowego parku leśnego. Zrealizowano szereg rozwiązań pozwalających na dostosowanie przestrzeni do potrzeb wszystkich grup wiekowych, dostosowując jednocześnie wprowadzaną infrastrukturę do szczególnych warunków terenowych, osób z ograniczeniami ruchowymi oraz do typu miejsca. Zastosowano rozwiązania architektoniczne mające charakter indywidualny, wprowadzono systemowy układ ścieżek i dojść pieszych oraz stworzono miejsca zadumy, wypoczynku, rekreacji i zabawy dla wszystkich użytkowników północnych dzielnic Gdyni.

WYRÓŻNIENIE

W KATEGORII NOWO WYKREOWANA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA W ZIELENI

POPO PARK

– POŁĄCZENIE PARKU ZACHODNIEGO Z NOWYM OSIEDLEM MIESZKANIOWYM PORT POPOWICE WE WROCŁAWIU

Autorzy projektu:       Leaf Projekt Studio Kamila Rogaczewska

Wyróżnienie przyznano za realizację PoPo Parku we Wrocławie, czyli wyznaczanie nowych standardów w projektowaniu publicznych terenów zieleni, promujących zrównoważony rozwój jako przyszłość miejskich przestrzeni. PoPo Park stanowi łącznik pomiędzy istniejącym parkiem a osiedlem mieszkaniowym. Kapituła Konkursu doceniła holistyczne podejście do projektowania, które łączy design z inżynierią ekologiczną. Park został zaprojektowany jako dynamiczny system naczyń połączonych, w którym dobór roślinności wspierają naturalne procesy biologiczne tworzące samowystarczalny „ekosystem” wzbogacający bioróżnorodność miejską. W projekcie wykorzystano między innymi roślinność charakterystyczną dla “nieużytków”, wymagającą małych nakładów pielęgnacji, a ukształtowanie terenu zostało zintegrowane z systemem retencji wód opadowych. Popo Park łączy funkcje rekreacyjne, ekologiczne i społeczne, tworząc przestrzeń, która w dobie zmiany klimatu odpowiada na współczesne wyzwania urbanistyczne. Projekt pokazuje, jak dzięki odpowiedzialnemu podejściu do planowania i zarządzania przestrzenią, z wykorzystaniem inżynierii ekologicznej, można tworzyć miejsce, które służy zarówno ludziom, jak i środowisku. 

WYRÓŻNIENIE

W KATEGORII NOWO WYKREOWANA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA W ZIELENI

TĘŻNIA SOLANKOWA W PARKU CEGIELNIA W ŻORACH

Autorzy projektu:       MODULOR Architekci Mariusz Mrozek

Wyróżnienie przyznano za realizację tężni solankowej w Parku Cegielnia, która powstała jako jedno z działań rewitalizacyjnych w obszarze starego miasta Żory. Celem było stworzenie obiektu uzdrowiskowo-rekreacyjnego, który będzie służył lokalnej społeczności i uzupełniał program istniejącego parku. Powstał obiekt otwarty, na rzucie okręgu, z wewnętrznym atrium i amfiteatralną widownią, w środku której znajduje się fontanna. Otaczający tężnię park krajobrazowy można obserwować z górnego tarasu. Pomimo wielu zastosowanych form i rozwiązań, obiekt jest spójny i zachowuje dobrą skalę w kontekście otoczenia, kreuje ogólnodostępną przestrzeń publiczną dla odpoczynku, rekreacji i kultury oraz motywuje do spędzania wolnego czasu w otoczeniu zieleni.

Kapituła Konkursu doceniła pozytywny wpływ wprowadzenia do parku otwartej tężni dla kreowania warunków do integracji społecznej oraz stworzenie jakościowego obiektu wielofunkcyjnego, z ofertą oddziałującą na różne zmysły i odpowiadającą na różne potrzeby. Przestrzeń wokół tężni uzupełniono małą architekturą i urządzeniami rekreacyjnymi, które dobrze wpisują się w istniejący park i są chętnie odwiedzane zarówno przez mieszkańców, jak i turystów. 

WYRÓŻNIENIE

W KATEGORII REWITALIZOWANA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA W ZIELENI

PARK DOLINKA W ELBLĄGU

Autorzy projektu:       LS-Projekt Pracowania Architektury Krajobrazu

Wyróżnienie przyznano za rewitalizację Parku Dolinka w Elblągu. Kapituła Konkursu doceniła umiejętnie przeprowadzony proces przekształceń przedwojennego założenia parkowego posiadającego szczególne cechy krajobrazowe związane z położeniem w wyraźnie zaakcentowanej dolinie niewielkiej rzeki Kumieli. Modernizacja parku objęła nadanie mu nowych wartości użytkowych poprzez wprowadzenie funkcji rekreacyjnych przy jednoczesnym wprowadzeniu indywidualnej, zaprojektowanej specjalnie dla tego miejsca małej architektury i infrastruktury technicznej, mających znaczenie dla poprawy spójności odbioru całego założenia przestrzennego. W obrębie parku w szczególny sposób wyeksponowano jego walory krajobrazowe oraz zlokalizowane w nim charakterystyczne formy przestrzenne, co stanowi ciekawy przykład tworzenia przestrzeni eksponowania sztuki w przestrzeni publicznej. 

WYRÓŻNIENIE

W KATEGORII REWITALIZOWANA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA W ZIELENI

PARK IMIENIA PORUCZNIKA PILOTA JANA FUSIŃSKIEGO – PARK BIORÓŻNORODNOŚCI W SOSNOWCU

Autorzy projektu:       Lenst Sp. z o.o.

Nagrodę przyznano za rewitalizację przestrzeni Parku Bioróżnorodności im. porucznika pilota Jana Fusińskiego w Sosnowcu. Wykreowano zieloną przestrzeń o funkcjach ekologicznych, społecznych, rekreacyjnych i wypoczynkowych. W ramach rewitalizacji przeprowadzone zostały prace związane z podniesieniem bioróżnorodności i ochroną przyrody, powstał również szlak przyrodniczo – dydaktyczny. Na całym obszarze parku wprowadzono różnorodne kolekcje roślinne, w tym odmienne formy skupisk roślinności rodzimej.  Doceniono również podejście do kształtowania przestrzeni w sposób przyjazny środowisku poprzez ograniczenie nawierzchni nieprzepuszczalnych, stosowanie naturalnych materiałów oraz rozwiązań, które sprzyjają odwadnianiu w naturalny sposób oraz zastosowano rozwiązania na rzecz zwiększenia bioróżnorodności takie jak domki dla owadów, budki lęgowe dla ptaków oraz budki dla nietoperzy. Kapituła doceniła skuteczne działania na rzecz metamorfozy fragmentu miasta w atrakcyjną i wielofunkcyjną przestrzeń zieloną, dostosowaną do skali miejsca, potrzeb mieszkańców i różnych użytkowników.