8 listopada 2023 roku odbył się Mały Arsenał – przegląd nagrodzonych opracowań planistycznych wykonanych w Krakowie. Wydarzenie zorganizowali wspólnie: krakowski oddział Towarzystwa Urbanistów Polskich oraz Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miasta Krakowa, w nawiązaniu do obchodów 20-lecia Wydziału Planowania Przestrzennego i 100-lecia TUP. Wydarzenie składało się z dwóch części: pierwszej – otwierającej, podczas której Zastępca Prezydenta Miasta Krakowa ds. zrównoważonego rozwoju Jerzy Muzyk uroczyście otworzył „Mały Arsenał 2023” i opowiedział o rozwoju planowania przestrzennego w Krakowie po 2003 roku. Następnie Prezes oddziału, kol. Marceli Łasocha przedstawił historię Arsenałów, a Pani Dyrektor Elżbieta Szczepińska opowiedziała o powstaniu oraz funkcjonowaniu – wcześniej Biura, a obecnie – Wydziału Planowania Przestrzennego UMK w Krakowie. W drugiej części autorzy omówili projekty, które w ostatnich dwudziestu latach otrzymały nagrody. Ponadto najważniejsze założenia każdego planu miejscowego zaprezentowano tradycyjnie na 4 planszach wielkoformatowych. Były to przedruki z plansz wysyłanych na konkursy (jeżeli była taka możliwość) lub materiały przygotowane zupełnie od nowa.
Warto przypomnieć jaka była historia Arsenałów oraz skąd wzięła się idea organizacji Małego Arsenału. Początki przeglądów-wystaw – taka była ich forma, sięgają 1955 roku, kiedy odbyła się w warszawskiej Zachęcie słynna wystawa plastyczna, zatytułowana „Ogólnopolska Wystawa Młodej Plastyki”. Wystawa rozpoczęła odejście od socrealizmu w sztuce i było to związane ze śmiercią Józefa Stalina oraz rozpoczęciem przemian postalinowskich. Do tego właśnie chcieli nawiązać urbaniści – odejść od socrealizmu ku modernizmowi i Karcie Ateńskiej. Jak się okazało, już w grudniu 1953 roku, w częściowo odbudowanym gmachu warszawskiego Arsenału został zorganizowany I Krajowy Przegląd Planów Ogólnych. Kolejne przeglądy odbywały się w późniejszych latach, np. w 1958, 1964 i 1970 roku, od nazwy gmachu uzyskały kryptonim „Arsenał”. Łącznie odbyło się dziesięć Arsenałów, ostatni w 2003 roku w Toruniu w dworze Artusa, gdzie obecnie mieści się Centrum Kultury. W wydarzeniu uczestniczył m.in. ówczesny wiceminister infrastruktury Marek Bryx, a Arsenał dotyczył planów zagospodarowania przestrzennego województw. Na Arsenałach odbywały się podsumowania minionych czasów, np. przegląd na dziesięciolecie, wiązały się także z pewnymi przełomami. Taki przełom rozpoczął się w tym roku – wprowadzono ogromne zmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Pomysł na reaktywację Arsenału zrodził się w krakowskim oddziale TUP w 2022 roku, gdy planowano obchody jubileuszowe. Przyświecała mu wola pokazania i upublicznienia pracy na rzecz społeczeństwa, jaką wykonują planiści oraz sytuacja środowiska urbanistów, które znalazło się w kryzysie po deregulacji zawodu w 2014 roku. Dodatkowo, od dwóch lat szykowała się duża zmiana ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, do której odnieśliśmy się jako krakowski o. TUP sprzeciwem, z uwagi na kolejne odebranie uprawnień urbanistom (kierunków przestrzennych, dotychczas w studium) oraz zbyt duże zalgorytmizowanie projektowania. To jeszcze bardziej zmotywowało nas do pracy podsumowania dwudziestu lat funkcjonowania w obecnym systemie planistycznym. Konferencja jubileuszowa oddziału odbyła się w pierwszej połowie roku, więc Arsenał zaplanowano w drugiej. Kiedy, jak nie w światowy dzień planowania miast, czyli 8 listopada. Pojawiła się okoliczność dwudziestolecia Wydziału Planowania Przestrzennego UMK. Zaprosiliśmy Wydział Planowania Przestrzennego do pokazania najlepszych prac. Wydział dostał pięć nagród w ogólnopolskich lub światowych konkursach planistycznych, wszystkie opracowania to miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, kształtujące przestrzeń miasta. Arsenał uzyskał przydomek „Mały”, ponieważ nie dotyczy całego województwa i kraju, a jedynie naszego małego, królewskiego Miasta Krakowa. Początkowo chcieliśmy zorganizować wydarzenie w krakowskim Arsenale w Muzeum Czartoryskich, ale zagościły tam dwie stałe wystawy. Arsenał odbył się w miejscu symbolicznym, na terenie włączonego do Krakowa w 1951 r. miasta Nowa Huta, w Nowohuckim Centrum Kultury.
Na Arsenale zaprezentowano:
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru III Kampus UJ – Wschód, który otrzymał Nagrodę Ministra Budownictwa w 2007 roku. Założenia planu przedstawiła kol. Jolanta Czyż (członek TUP) i kol. prof. Aleksander Böhm (członek TUP). W uzasadnieniu nagrody podkreślono trafne propozycje rozwiązań przestrzennych, uwzględniające szczególne walory miejsca i jego związki ze strukturą przestrzenną Krakowa. Ponadto doceniono konsekwentną kontynuację myśli twórczej w poprzedzających plan miejscowy opracowaniach planistycznych, w tym szczególności plan koordynacyjny. Plan koordynacyjny opracowany był w Instytucie Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej pod kierunkiem kol. prof. Aleksandra Böhma. Dyrektorem Biura Planowania Przestrzennego była wówczas Pani Magdalena Jaśkiewicz.
Miejscowy Plan zagospodarowania przestrzennego obszaru otoczenia Portu Lotniczego Kraków – Balice, który otrzymał Nagrodę III stopnia Ministra Budownictwa w 2006 r. za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinie planowania przestrzennego i urbanistyki. Założenia planu przedstawiła kol. Agata Gorczowska (członek TUP) i Pani Małgorzata Kuzianik.Projekt został opracowany w celu kompleksowego uporządkowania funkcjonalno-przestrzennego terenów określonych w Studium jako: „kluczowy obszar rozwoju gospodarczego i aktywizacji gospodarczej”. Nagrodę uzyskał za wybitne walory twórcze, za rygorystyczne ustalenia planu zapobiegające rozdrobnieniu cennych terenów i zmuszające inwestorów do kojarzenia wysiłków w celu uzyskania efektu synergii i ładu przestrzennego oraz za wzorcową koordynację rozwiązań przestrzennych z obsługą komunikacyjną. Dyrektorem Biura Planowania Przestrzennego była wówczas Pani Magdalena Jaśkiewicz.
Miejscowy Plan zagospodarowania przestrzennego Wzgórze Św. Bronisławy, który otrzymał międzynarodową nagrodę Grand Prix, VI Edycji Konkursu Europejskiej Rady Urbanistów w Sewilli w 2006 r. w kategorii planowanie miejscowe. Założenia planu przedstawiła ko;. Maria Katarzyna Kaczorowska (członek TUP). Plan jest wybitny pod względem osiągnięć w dziedzinie zrównoważonego rozwoju oraz partycypacji społeczności lokalnej w procesie planistycznym. Stawia czoła trudnym i często kontrowersyjnym kwestiom ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrody. Przyjęte rozwiązania służą integracji pomiędzy krajobrazem naturalnym i kulturowym, przy uwzględnieniu celów ekonomicznych i społecznych oraz interesów prywatnych. W czasie opracowania dokumentu Dyrektorem Biura Planowania Przestrzennego była Pani Magdalena Jaśkiewicz.
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru Kazimierz w Krakowie, który otrzymał Wyróżnienie w konkursie o nagrodę Ministra Inwestycji i Rozwoju otrzymane w 2019 r. za osiągnięcia wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinie architektury i budownictwa oraz planowania i zagospodarowania przestrzennego. Założenia planu przedstawili Pani Aleksandra Rembowska-Wójcik, kol. Agata Walczak (członek TUP) oraz kol. Marceli Łasocha (członek TUP). Nagrodę plan miejscowy otrzymał za wzorcowy przykład ochrony dziedzictwa kulturowego w historycznym mieście. W czasie opracowania dokumentu Dyrektorem Wydziału Planowania Przestrzennego była Pani Bożena Kaczmarska-Michniak.
Plan miejscowy dla wybranych obszarów przyrodniczych miasta Krakowa, który otrzymał wyróżnienie w 60 edycji Konkursu o nagrodę Ministra Rozwoju i Technologii za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinach architektury i budownictwa oraz planowania przestrzennego w 2023. Wyróżnienie otrzymał zespół autorski Wydziału Planowania Przestrzennego Urzędu Miasta Krakowa, a plan zaprezentuje Pani Joanna Karaś-Janik oraz kol Paweł Krupa (członek TUP). Projekt planu miejscowego obejmuje 10% powierzchni miasta Krakowa i jest unikatowym w skali kraju dziełem w zakresie planowania przestrzennego, w którym w centrum uwagi postawiono ochronę środowiska, krajobrazu oraz elementów dziedzictwa kulturowego i historycznego.
Więcej zdjęć z Wydarzenia znajdziecie Państwo na FB oddziału pod adresem: https://www.facebook.com/TUP.Krakow/
