Na posiedzeniu w dniu 26 maja 2023 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjął ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw. Projekt ustawy został przedłożony do prac parlamentarnych w dniu 23 marca 2023 roku kończąc tym samym odbywający się w 2022 roku proces konsultacyjny dotyczący założeń oraz projektu tej ustawy. Mając na uwadze skierowanie uchwalonej ustawy do dalszych prac parlamentarnych w Senacie Rzeczypospolitej Polskiej, Towarzystwo Urbanistów Polskich przedstawiło swoje stanowisko dotyczące kształtu przyjętej przez Sejm ustawy kolejny raz dołączając do prowadzonej dyskusji o reformie systemu planowania przestrzennego.
Procedowana ustawa o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw stanowi kolejną na przestrzeni ostatnich lat próbę przeprowadzenia kompleksowej reformy systemu planowania przestrzennego w Polsce. Dotychczasowy brak skuteczności podejmowanych w tym zakresie działań stanowi o złożonym charakterze oraz szerokim spektrum interesów występujących wokół tego zagadnienia. Towarzystwo Urbanistów Polskich wielokrotnie wzywało do poprawy ułomności obecnego systemu planowania, stąd też z niesłabnącym zaangażowaniem wspiera kolejne próby. Wprowadzane obecnie zmiany legislacyjne obejmują szereg zmian obecnego brzmienia ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ale zasadniczo zmieniają one jednak strukturę aktów planowania przestrzennego na poziomie lokalnym. Według przyjętych założeń polityka przestrzenna gmin będzie się bowiem opierać na wyrażonych w strategiach rozwoju gmin modelach struktury funkcjonalno-przestrzennej, które powiązane będą z planami ogólnymi stanowiącymi akt prawa miejscowego. Uzupełnieniem ich postanowień będą natomiast miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
Biorąc pod uwagę obecny etap prac legislacyjnych Towarzystwo Urbanistów Polskich podjęło próbę zwrócenia uwagi na najpoważniejsze wyzwania dla praktyki zawodowej, które będą stanowić bezpośrednią konsekwencję wejścia w życie procedowanych przepisów.
Zasadniczą uwagą odnoszącą się do istoty procedowanej obecnie zmiany jest oczekiwane przez środowisko wprowadzenie zasady wygaszania wraz z upływem czasu wydanych decyzji o warunkach zabudowy. W ramach trwającego procesu legislacyjnego w sposób niezrozumiały dla istoty zmian wprowadzony został art. 62, którego brzmienie wyłącza stosowanie przepisów w odniesieniu do decyzji o warunkach zabudowy, które stały się prawomocne przed wejściem w życie nowego brzmienia przepisów ustawy. Wyłączenie tej zasady w odniesieniu do będących już w obiegu prawnym decyzji ograniczy w istocie możliwości korekty polityki przestrzennej przez samorządy lokalne – co miało stanowić podstawową zaletę proponowanych zmian.
Projekt stanowiska Zarządu Głównego został przygotowany przez Komisję do spraw reformy systemu planowania, która została powołana przez Zarząd Główny Towarzystwa Urbanistów Polskich w dniu 17 marca 2023 roku w związku z uchwałą Walnego Zjazdu Delegatów Towarzystwa Urbanistów Polskich z dnia 5 lutego 2022 roku. W jej skład weszło dwudziestu jeden członków Towarzystwa reprezentujących różne obszary praktyki zawodowej, którzy podejmują swoją aktywność na terenie całej Polski.
Ustawa będzie przedmiotem debaty na posiedzeniu Senatu w dniu 21 czerwca 2023 roku. Dzień wcześniej stanie się jednak przedmiotem dyskusji Komisji Infrastruktury oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Wszystkie stanowiska i opinie podmiotów składane na obecnym etapie procesu legislacyjnego dostępne są na stronach internetowych Senatu.
