Towarzystwo Urbanistów Polskich

Wraz z postępem cywilizacyjnym i wzrostem gospodarczym nasila się potrzeba szerszego włączenia społeczeństwa w procesy planowania. Towarzystwo Urbanistów Polskich podejmuje działania dla rozwoju i upowszechnienia partycypacyjnych metod tworzenia dokumentów planistycznych. Koleżanki i Kolegów zainteresowanych poszerzaniem procesu planistycznego o nowe formy debaty i aktywizacji społecznej, zachęcamy do udziału w działaniach, finansowanych przez nowy program POWER 2.19, ogłoszony przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju.

Teoria i praktyka planowania partycypacyjnego ma bogaty dorobek w wielu krajach, coraz większe zainteresowanie wzbudza także w Polsce. Jest to zarazem szczególne wyzwanie dla TUP, gdyż wpisuje się synergicznie w szereg celów i działań wskazanych w naszym Statucie. Planowanie partycypacyjne jest też przedmiotem zainteresowania wielu innych stowarzyszeń i organizacji, zwłaszcza promujących rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Ostatnio także sami obywatele coraz wyraźniej dają wyraz swoim oczekiwaniom na szersze włączenie w procesy decyzyjne i przekraczanie tradycyjnych ram demokracji przedstawicielskiej.

W piątek 20 marca 2015 roku Sejm przyjął przedstawiony przez Prezydenta RP projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu, tzw. "ustawę krajobrazową". Inicjatywa budziła spore kontrowersje - za uchwaleniem ustawy głosowało 236 posłów, 183 było przeciw, a 7 wstrzymało się od głosu. Projekt podzielił kluby poselskie, dominowało poparcie PO, odrzucono 11 poprawek wniesionych przez PiS. Ustawa umożliwia spełnienie wymagań Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, sporządzonej we Florencji w roku 2000, ratyfikowanej przez Polskę w roku 2004 (Dz.U. 14/2006 poz. 98). Wprawdzie konwencja ta formalnie obowiązuje w Polsce od 1 stycznia 2005 roku, to od strony prawnej dla wdrożenia jaj zapisów nic szczególnego nie zrobiono - nowa ustawa przełamuje ten stan niemożności.

Projekt tej ustawy złożył w Sejmie prezydent Bronisław Komorowski latem 2013 r. Przez półtora roku pracowała nad nim podkomisja nadzwyczajna, dokonując modyfikacji pierwotnej propozycji. Uchwalona ustawa m.in. definiuje pojęcie reklamy, szyldu, krajobrazu, krajobrazu kulturowego, krajobrazu priorytetowego. Nakłada m.in. obowiązek sporządzenia przez samorząd województwa, w terminie trzech lat od wejścia w życie ustawy, audytu krajobrazowego, definiującego obszary krajobrazów priorytetowych. Samorząd województwa otrzymał też możliwość ustalania norm prawnych dotyczących wysokości, kształtu budynków i ewentualnie stosowania materiałów miejscowych lub tradycyjnej architektury. Ustawa reguluje umieszczanie reklam w przestrzeni publicznej, weryfikację istniejących parków krajobrazowych i innych stref dotąd chronionych. Samorządy otrzymują szereg instrumentów prawnych w celu ochrony krajobrazu. Projekt w pierwotnej wersji przewidywał też wprowadzenie pojęcia "dominanty przestrzennej", z czego ostatecznie zrezygnowano.

Uchwalenie ustawy krajobrazowej należy uznać za ogromny sukces, pomimo ostatecznie ograniczonego jej zakresu. Po raz pierwszy od wielu lat prawo zaczęło bowiem traktować przestrzeń jako szczególne dobro i publiczną wartość, a nie towar na globalnym rynku, podlegający wahaniom koniunktury i zawłaszczaniu. Jest to też wielki sukces promotora projektu - Olgierda R. Dziekońskiego, sekretarza stanu w kancelarii Prezydenta RP.